Σε λίγες μέρες τίθεται σε ισχύ το σύνολο των διατάξεων του νόμου 4469/2017 για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών επιχειρήσεων και, μάλλον ταυτόχρονα, και η πρακτική του εφαρμογή. Σύμφωνα με την στόχευση του ίδιου του νομοθέτη – η οποία εκφράζεται στην αιτιολογική έκθεση του νόμου – η νέα ρύθμιση έρχεται ως συμπλήρωμα της γνωστής διαδικασίας του άρθρου 99 του Πτωχευτικού Κώδικα με σκοπό «να αποφευχθεί το στίγμα της πτώχευσης». Είναι σαφές και έχει μελετηθεί και επιστημονικά, πως στον ευρωπαϊκό χώρο η πτώχευση ουδέποτε έγινε αντιληπτή ως ευκαιρία για νέο ξεκίνημα.
Είδη οφειλών που υπάγονται στην ρύθμιση
Οι συνολικές οφειλές του φυσικού ή νομικού προσώπου, που επιθυμεί να κάνει χρήση των διατάξεων του νόμου πρέπει να ξεπερνούν τις 20.000 ευρώ. Σημαντικό είναι, πως οι εν λόγω οφειλές δεν είναι απαραίτητο να προέχονται από την επιχειρηματική δραστηριότητα του οφειλέτη, αρκεί η ρύθμιση των εν λόγω οφειλών να κρίνεται από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του οφειλέτη.
Τα βασικά κριτήρια βιωσιμότητας βρίσκονται στο άρθρο 3 του νόμου. Σημαντικό είναι να τονίσουμε, πως σύμφωνα με τον νομοθέτη τα κριτήρια αυτά αποτελούν μόνο «μία πρώτη ένδειξη βιωσιμότητας». Τα κριτήρια του άρθρου 3 είναι τα εξής:
Για τις εταιρείες (ή φυσικά πρόσωπα) που τηρούν το απλογραφικό λογιστικό σύστημα, δηλαδή αυτές που δεν συντάσσουν ισολογισμό απαιτείται θετικό EBITDA, Ενώ όταν συντάσσεται ισολογισμό (συνήθως Α.Ε). απαιτείται είτε θετικό EBITDA είτε θετική καθαρή θέση (net worth ή equity με την χρηματοοικονομική έννοια του όρου), δηλαδή θετικό λόγο ενεργητικού προς υποχρεώσεις. Και στις δύο περιπτώσεις τα μεγέθη αυτά απαιτούνται σε μία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης τους.
Η αίτηση
Η αίτηση για υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου γίνεται ηλεκτρονικά στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) με τη χρήση ειδικής ηλεκτρονικής πλατφόρμας. Αίτηση υποβάλλουν δε και οι συνοφειλέτες του ενδιαφερόμενου, απαλλασσόμενη αυτή η αίτηση από κάποιους περιορισμούς (όπως ύπαρξη θετικής καθαρής θέσης) προφανώς, ώστε η ύπαρξη συνοφειλέτη να μην αποδειχθεί τροχοπέδη στην διαδικασία εξυγίανσης του βασικού οφειλέτη. Στην έννοια του συνοφειλέτη περιλαμβάνεται σύμφωνα με το νόμο και ο εγγυητής. ασχέτως από τυχόν παραίτηση του από την ένσταση διζήσεως (855 ΑΚ), ενώ δεν συμπεριλαμβάνονται οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις.
Η αίτηση πρέπει απαραιτήτως να περιέχει συγκεκριμένα στοιχεία όπως το ποσό που είναι σε θέση να καταβάλει ο οφειλέτης σε μηνιαία ή ετήσια βάση για την αποπληρωμή των οφειλών του, εκτίμηση η οποία πρέπει να βασίζεται στα εκτιμώμενα έσοδα και έξοδα του οφειλέτη κατά τις επόμενες τρεις τουλάχιστον χρήσεις. Προβλέπονται ακόμη αναλυτικές ρυθμίσεις για την προστασία της θέσης των πιστωτών, όπως μέσω της παραπομπής στην διαδικασία ρευστοποίησης περιουσίας μέσω αναγκαστικής εκτέλεσης. Προβλέπεται ακόμη η δυνατότητα και τα όσια διαγραφής τόκων υπερημερίας. Πρέπει επίσης να αναφερθεί η ιδιαίτερη μέριμνα του νόμου για νέα χρηματοδότηση του οφειλέτη κατά τη διάρκεια της εξωδικαστικής διαδικασίας. Ειδικές προϋποθέσεις προβλέπονται για την κατ’ αρχάς δυνατή υπαγωγή οφειλών προς το Δημόσιο και Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης στην συγκεκριμένη διαδικασία.
Από την κατάθεση της αίτησης με τα παραπάνω στοιχεία αναλαμβάνει δράση ο συντονιστής της διαδικασίας, ο οποίος είναι κατά προτεραιότητα διαπιστευμένος διαμεσολαβητής, και αποστέλλει την αίτηση στους πιστωτές. Με αυτή την πράξη αρχίζει η διαδικασία διαπραγμάτευσης.
Διαδικασία διαπραγμάτευσης
Στο πλαίσιο της διαδικασίας διαπραγμάτευσης οι πιστωτές οφείλουν να αποστείλουν αντιπρόταση, η οποία πρέπει να περιέχει σχέδιο πληρωμών για κάθε πιστωτή. Επί της αντιπρότασης καλούνται έπειτα να λάβουν θέση οι λοιποί πιστωτές και ο οφειλέτης, ο τελευταίος ειδικά ως προς το αν συναινεί σε κάποια αντιπρόταση. Αν ο οφειλέτης εγκρίνει μία ή περισσότερες από τις αντιπροτάσεις, αυτές τίθενται ταυτόχρονα σε ψηφοφορία από τους συμμετέχοντες πιστωτές. Για την έγκριση πρότασης αναδιάρθρωσης οφειλών απαιτείται συμφωνία του οφειλέτη και πλειοψηφία τριών πέμπτων (3/5) των συμμετεχόντων πιστωτών, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ποσοστό δύο πέμπτων (2/5) των συμμετεχόντων πιστωτών με ειδικό προνόμιο. Πιστωτές με ειδικό προνόμιο θεωρούνται οι δικαιούχοι απαιτήσεων, οι οποίες εξασφαλίζονται με υποθήκη, προσημείωση υποθήκης, ενέχυρο ή άλλο ειδικό προνόμιο του άρθρου 976 του Κ.Πολ.Δ., και πάντως όχι με άλλου είδους εξασφαλίσεις (κυρίως συμβατικής φύσεως – covenants). Τέλος για τον σχηματισμό της πλειοψηφία των συμμετεχόντων πιστωτών κρίσιμο είναι το ποσοστό επί του συνόλου των απαιτήσεων των συμμετεχόντων πιστωτών, ενώ δεν λαμβάνονται υπόψη για το σχηματισμό της πλειοψηφίας συμμετεχόντων πιστωτών απαιτήσεις προσώπων συνδεδεμένων με τον οφειλέτη, όταν δηλαδή υφίσταται είτε συγγένεια είτε εταιρικός έλεγχος, όπου κρίσιμο στοιχείο είναι η ενοποίηση οικονομικών καταστάσεων.
Αν δεν υποβληθεί καμία αντιπρόταση από τους πιστωτές ή ο οφειλέτης δεν εγκρίνει καμία την υποβληθέντων αντιπροτάσεων, τίθεται σε ψηφοφορία από τους συμμετέχοντες πιστωτές η αρχική πρόταση του οφειλέτη. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία η διαδικασία θεωρείται πως απέβη άκαρπη. Αν όμως υπερψηφιστεί κάποια των προτάσεων συνάπτεται η λεγόμενη «σύμβαση αναδιάρθρωσης οφειλών».
Προστασία οφειλέτη
Ο νόμος προβλέπει μέτρα προστασίας του οφειλέτη και των δανειστών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Το πρώτο στάδιο όσον αφορά τον οφειλέτη αφορά σε προστασία από μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για 70 ημέρες από την κοινοποίηση της αίτησης μέσω του συντονιστή στους πιστωτές. Επίσης τόσο ο οφειλέτης όσο και οι δανειστές μπορούν να ζητήσουν δικαστική επικύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών. Από την κατάθεση της αίτησης αυτής ο οφειλέτης προστατεύεται αντίστοιχα με ανωτέρω μέχρι την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου.
Τέλος οι απαιτήσεις των πιστωτών δεν παραγράφονται από την υποβολή της αίτησης και μέχρι την ολοκλήρωση των καταβολών ή την ακύρωση της σύμβασης. Τυχόν δε ακύρωση της σύμβασης αναδιάρθρωσης οφειλών σημαίνει, πως αναβιώνουν οι απαιτήσεις των πιστωτών κατά του οφειλέτη και των συνοφειλετών.