202310.05

Τα πραγματικά περιστατικά της ιστορικής απόφασης του Αρείου Πάγου έχουν ως εξής: λόγω έκρηξης μιας γεννήτριας ξέσπασε πυρκαγιά σε Αυτόνομο Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας, που διατηρεί η ΔΕΗ Α.Ε. και αναιρεσείουσα στη Σαντορίνη. Από τον συγκεκριμένο σταθμό τροφοδοτείται με ηλεκτρικό ρεύμα το νησί της Θήρας, με συνέπεια να διακοπεί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος σε όλο το νησί και ακολούθως για πέντε ημέρες να παρέχεται ηλεκτρικό ρεύμα με διακοπές. Μία σειρά επιχειρηματιών ενάγουν την ΔΕΗ Α.Ε. με αίτημα αποζημίωσης εξαιτίας της διακοπής ηλεκτροδότησης εν μέσω τουριστικής περιόδου. Η απόφαση αφήνει να εννοηθεί, πως κύρια βάση της αγωγής υπήρξε η σύμβαση προμήθειας, ωστόσο το λοιπό ιστορικό καθιστά σαφές, πως πρόκειται για την ευθύνη της ΔΕΗ ως παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας. Κρίσιμο είναι, πως για την έκρηξη και την ζημία των εναγόντων δεν μπορούσε να διαπιστωθεί υπαιτιότητα της εναγόμενης ΔΕΗ Α.Ε., όπως αναλυτικά εκθέτει το δικαστήριο. Ταυτόχρονα, έχει μεγάλη βαρύτητα για το δικαστήριο, πως η ΔΕΗ με αυτή την ιδιότητα είναι ιδιοκτήτρια μίας εγκατάστασης, από την οποία μπορούν να πηγάσουν ιδιαίτεροι κίνδυνοι. Έτσι οι ενάγοντες επιχειρηματίες υπήρξαν θύματα ενός γεγονότος από τη σφαίρα ευθύνης της εναγόμενης. Όμως οι κρίσιμες διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την απόδοση ευθύνης προς αποζημίωση (άρθρο 914 ΑΚ) εφαρμόζονται μόνο όταν ο ζημιώσας έδρασε με υπαιτιότητα.

Εδώ βρίσκεται το ιστορικό στοιχείο της απόφασης. Στον χαρακτηρισμό της κρίσιμης εγκατάστασης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ως «πηγής ιδιαίτερων κινδύνων» εντοπίζει ο ΑΠ το θεμέλιο για μία αναλογική εφαρμογή διατάξεων, που ήδη ισχύουν για ρυθμισμένες περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση, ευθύνης δηλαδή για αποζημίωση ανεξάρτητα από υπαιτιότητα. Προς τούτο το δικαστήριο προσφεύγει σε μία σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία, η οποία επιτάσσει ο ερμηνευτής του δικαίου να μην είναι «αποκλειστικά προσηλωμένος στο δόγμα της υποκειμενικής ευθύνης».

Η απόφαση είναι ιστορικής σημασίας, διότι υιοθετεί για πρώτη φορά την άποψη, πως αρρύθμιστες περιπτώσεις ευθύνης από διακινδύνευση θα μπορούσαν να ρυθμιστούν με μία αναλογική εφαρμογή μίας σειράς διατάξεων, που ρυθμίζουν άλλες, πλην όμως παρόμοιες περιπτώσεις. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως είναι ορθή. Ήδη μεθοδολογικά μπορεί κανείς να αναδείξει αρκετά άλματα, ενώ και δικονομικά μένουν κάποια ερωτηματικά αναπάντητα. Πάντως η απόφαση αυτή δεν είναι το τέλος, διότι αναιρεί μεν την δευτεροβάθμια απόφαση λόγω εσφαλμένης εφαρμογής του άρθρου 925 Αστικός Κώδικας, αναπέμπει δε στο δικαστήριο για να ξαναδικάσει την υπόθεση. Ήδη με τα παραπάνω όμως έχει δώσει (εν είδει obiter dictum τελικά) την κατεύθυνση που θεωρεί ορθή. Ωστόσο, η σπουδαιότητα της κρίσης αυτής είναι τόσο μεγάλη, που θα περίμενε κανείς, όταν η υπόθεση επιστρέψει στον Άρειο Πάγο, να αχθεί στην Ολομέλεια του Δικαστηρίου.

Δρ. Σ. Κιτσάκης